lunes, 1 de junio de 2020

JUÍMONOS P´ANDE LA TERESA


-Como quedamos anoche, y´astamos casi pa´llegar a la picanteriya de la Teresa y´aquí vías a saber lo qu´es rico… tantito como l´uace tu mamá grande… ¡Ya vais a ver!...

-Abuelo Panchito, ¿por qué se llama picantería?

-Porqu´iallí se preparan los platos más esquisitos… que nosotros les decimos picantes…

-Y seguramente… pican. ¿No es cierto, abuelito?

-¿Qué comís, quíadivináis? Este, mi koro… barajo! ¡Aquí vamos!

-¡Juera, Perro! ¿Qu´ia pasau…? ¡Diaseguro qu´iabiu juertes terrales, cuando l´ua catatau a´iste huañule del Pancho Pistolas… y su wawa!

-Como qu´estau katiando que ni m´estrañáis un tantito… He teniu que venir acompañau de mi konchito… Porque redepente me quedo acolpachau entre tus… trenzas… otra vez!

-¡Callatéee, viejo maula… que si t´escucha la Margarita… d´iun tacllanazo te cierra el hocico…

-¡Este hocico que tanto t´encantau..! Maver, Teresita de m´ialma, mostraléee a  m´ijo que hay cariño en esta casa y servinos un par de cogollos y´un güen jayari, antes de zamparnos tu rico chaquecito de tripas… ¡Andá y apuratéee que tenemos seco el toncori de tanto tacpiar bordos…!

-¡Puesto, puesto…Pancho Pistolas! Y´andatéee con mucho tiento… porque t´escucha mi mariu y te saca la…

-¡Pero si yo soy el único y´el preferiu! ¿D´iande me salís con mi mariu…? ¡Aquí mismito está tu cututo que te viste y calza!

-¡Tomen ashento! Mariyaaa… ponéles dos cogollos… pero de la güena… No vaya ser que con un solo bebe este misquirichi  s´emborrache y tenga que trayer a su patrona pa´que se lo catate…

-Abuelitooo… ¿por qué un solo plato… es todo lo que vamos a comer?

-¡No, hijito; est´ues como se dice, una entradita! ¡Probá la chicha está muy ricaaa y´apagá tu sé!

Después de un rato, cayeron varios conocidos de mi abuelo, se saludaron muy entusiastamente y se pusieron a charlar alegremente. De rato en rato, mi abuelo, conocido por sus chistes y sus cuentos de brujas, sacaba uno de tantos y la mesa entera lo festejaba y hasta lo aplaudían. Sería ya el medio día cuando pusieron un mantel de colores y a cuadritos, nos trajeron los cubiertos y enseguida llegó la María con un plato caliente, pues parecía salir mucho vapor entres sus manos:

-Don Panchito, est´uis cortesiya de la casa! Lo que tanto le gusta…

-¡Grashas, sí pueee, esta negra yasabe lo que me gusta… Esto se llama Escribano; son papas hervidas con harto rocoto, su tomatito, y aderezado con aceite, vinagre y sal… P´abrir el apetito, pueee…

Solo probé un bocado y seguro que mi abuelo me vio más colorado que el rocoto de huerta, decían, y ya quería llorar de pura quemazón en toda mi boca y el viejo, sereno, me alcanzó un bebe de chicha y me dijo:

-¡Macho, macho… bien macho, carajo! Tenís qu´iacostumbrarte… Est´ues la picanteriya… est´ues lo tuyo… Que ya le alvertí a la Teresa que no le ponga mucho rocoto, porqu´era pa mi wawa…

Una vez que pasó el incendio, no me quedó ganas para un segundo bocado y poco después trajeron dos platos grandotes del “Chaque” que parecía seguir hirviendo sobre el mantel.

-¡Esto es el cielo, hijito! Disfrutáaa d´esta delishaaa… ¡Meteléee tostau y vais a ver que n´uay nada que se le compare! N´uestá ni chuma ni salau… est´uestá en su punto. ¿No querís meterle un tantito de rocoto? Pa´que vayáis curtiendo el toncori?

-¡Poco a poco, abuelito! Si hasta ahora me pican los labios y en cada bocado, si no lo soplo, me vuelve a quemar hasta las tripas…

-Poco a poco, m´ijito. Porque shempre que t´iantojís d´iun güen almuerzo o de comer los picantes, nomás m´iavisáis y patitas pa´que te quiero, nos venimos trote, trote ande la Teresa, ya sabís…

-¿Cuálquier día?

-¡Por supuesto, m´ijo! Tenemos un chupe pa´cada diya! Pero no le vais a decir a tu Mama grande que has comiu muy rico, si no se pone celosa y no nos va a dejar venir la próxima vez… Y m´iavisáis si querís otro plato; porque yo me gua zampar un parcito más de chugas; ¡esto está com´uel ajo!

-Con el jayari, el Escribano y este chupe, es más que suficiente, abuelito; gracias. ¿Y para qué han traído este plato de torrejitas de verdura?

-¿Cómo sabís que son de verdura? Ahhh… vos sois un koro sabiu… d´iaseguro y´as estau probando… ¡Sois un koro ladino!

-¡No, abuelito! Son igualitas a las que hace mi mama grande…

-Güeno, güeno; y´astuvo güeno de tanto meter el diente… yo gua pedir una copita de anisau… pa´bajar la comida y vamos a pagar y despedirnos…

-¡Ha estado como el ajo, abuelito!   

 

AREQUIPEÑISMOS: Basado en el Diccionario de Arequipeñismos de Juan Gmo. Carpio Muñoz.

Anisau: anisado, licor popular de Arequipa

Bebe: sorbo

Bordo: borde

Catatar: llevar, juntar

Catiar: mirar, divisar

Cogollo: vaso de chicha más pequeño

Cututo: cuy padrillo

Chuga: plato o fuente rústicos hechos de barro

Chuma: soso, falto de sal; desabrido

Chupe: sopa o caldo; plato contundente de almuerzo; uno para cada día

Escribano: plato de entrada o entremés, típico de nuestra ciudad

Gua: voy a

Jayari: plato de comida simple, servido generalmente e el campo antes del almuerzo.

Koro: muchachito maltón, casi un niño

Miskirichi: apretado, duro, tacaño

Picante(s): plato especial y muy delicioso de la tarde que se sirve con picor; de allí su nombre

Sé: en este caso, sed

Tacpiar: aquí en sentido de caminar

Terral: viento fuerte

Toncori: cuello, garganta

Tostau: maíz asado, tostado

Trote, trote: apurado, rápido

Wañule: débil


No hay comentarios.:

Publicar un comentario